Jednym z warunków zapewnienia bezpieczeństwa w firmie jest zadbanie o kwalifikacje personelu. Kompetentny pracownik posiada wiedzę jak bezpiecznie wykonywać pracę, doświadczenie odpowiednie do zajmowanego stanowiska oraz świadomość czym grozi niestosowanie się do zasad BHP. Norma ISO 45001:2018 podaje w punkcie 7.2 ogólne wymagania jakie firma powinna spełniać w kwestii kompetencji personelu i szkoleń.

WYMAGANE KOMPETENCJE W ISO 45001

Pierwszym z wymagań jest obowiązek określenia minimalnych kwalifikacji niezbędnych do pracy na poszczególnych stanowiskach. Te minimalne kompetencje wynikają w niektórych przypadkach z wymagań prawnych. Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, lekarzem może zostać tylko osoba, która ukończyła studia medyczne. Podobnie w przypadku prac elektrycznych – nie można ich wykonywać bez ukończenia kursu Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) przynajmniej w zakresie eksploatacji, a czasem także dozoru.

Jest też taki rodzaj kwalifikacji, który wynika z ogólnie przyjętych ustaleń lub z innych dokumentów niż prawne. Przykładem mogą być kompetencje Audytora wewnętrznego ISO 45001 lub Pełnomocnika ds. systemu zarządzania BHP. Przyjęło się, że aby pracować jako Pełnomocnik lub Audytor systemu BHP trzeba ukończyć szkolenie na Audytora wewnętrznego ISO 45001 lub kurs na Pełnomocnika ds. Systemu zarządzania BHP. Uzyskany po takim szkoleniu certyfikat Pełnomocnika lub certyfikat Audytora ISO 45001 jest bardzo pożądany podczas audytu z jednostki certyfikującej, jako dowód kompetencji.

Jeśli na dane stanowisko nie obowiązują w zakresie kwalifikacji żadne wymagania prawne, ani nie ma też innych uregulowań wówczas organizacja sama ustala czego chce wymagań od kandydatów do pracy. Mogą to być przeróżne wymagania w zakresie wykształcenia, doświadczenia zawodowego, odbytych szkoleń lub też umiejętności dodatkowych. Dla technologa pracującego w odlewni kluczowe będzie na pewno ukończenie studiów na kierunku odlewnictwo lub pokrewnym. Renomowany zakład fryzjerski będzie wolał zatrudnić osoby z doświadczeniem i licznymi kursami doskonalącymi, natomiast w dziale obsługi klientów zagranicznych z pewnością będzie wymagana znajomość języka obcego.

POSIADANIE KWALIFIKACJI W ISO 45001

Minimalne kwalifikacje wymagane przez firmę powinny być udokumentowane. Z reguły są one zawarte w ogłoszeniach rekrutacyjnych. Wiele firm umieszcza je w opisie stanowisk, w matrycach kompetencji lub w tym podobnych dokumentach. Norma ISO 45001 zostawia w tej kwestii zupełną dobrowolność. Ważne jest tylko to, aby podczas zatrudniania pracowników wiadomo być czego od nich wymagać i aby te wymagania były jednolite dla tych kandydatów na to samo stanowisko.

Drugim wymaganiem dotyczącym kompetencji w systemie zarządzania BHP jest konieczność zapewnienia, że wszyscy pracownicy zatrudnieni w firmie posiadają określone wcześniej minimalne kwalifikacje. Spełnienie tego warunku musi być możliwe do wykazania poprzez dowody kompetencji. Dowodem może być każdy dokument poświadczający posiadaną przez pracowników wiedzę lub umiejętności. Najpopularniejszymi dowodami są świadectwa ukończenia szkoły i certyfikaty z kursów. W systemie zarządzania BHP szczególną uwagę przykłada się do wiedzy o zagrożeniach BHP oraz środkach zapobiegawczych, dlatego ważnymi dowodami kompetencji będą także karty ze szkoleń wstępnych i szkoleń okresowych BHP. Warto dodać, że obowiązek poinformowanie o zagrożeniach BHP dotyczy nie tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, lecz również wszystkich pracowników podwykonawców realizujących swoje zadania na miejscu w firmie. Dowodem kompetencji będzie nawet orzeczenie lekarskie dopuszczające pracownika do pracy na danym stanowisku.

AKTUALNOŚĆ DOKUMENTÓW ISO

Norma ISO 45001:2018, podobnie jak inne normy dotyczące systemów zarządzania zwracają uwagę na aktualność dokumentów posiadanych w firmie. Dotyczy to także dowodów kompetencji. Niektóre z wcześniej wymienionych, np. świadectwo SEP, szkolenie okresowe BHP, a także orzeczenie lekarskie wymagają okresowego odnawiania. Przepisy prawne lub inne regulują, jak często należy to robić. Na Aktualności i adekwatności dokumentów kompetencyjnych należy przypilnować również przy zmienia stanowiska pracownika. Zwykle wymaga to poszerzenia wiedzy lub nabycia nowych umiejętności. Warto pamiętać przy tej okazji o szkoleniu z zagrożeń BHP specyficznych dla nowego stanowiska pracy. Audytorzy podczas audytów sprawdzają, czy pracownik dopuszczony do pracy posiada aktualne dokumenty. Wreszcie warto przemyśleć kwestię przechowywania dowodów kompetencji. Z reguły są one wpięte do akt osobowych pracownika, lecz niektóre typy dokumentów powinny być dostępne także u samego pracownika. Dotyczy to choćby uprawnień operatora suwnic.

SZKOLENIA W ISO 45001

Jeśli pracownik nie posiada wystarczających kompetencji należy podjąć odpowiednie działania doskonalące oraz ocenić skuteczność tych działań. Jest o tym mowa w punkcie 7.2 c normy ISO 45001. „Odpowiednimi działaniami” mogą być szkolenia wewnętrzne, szkolenia zewnętrzne, mentoring, praca z obserwacją, samokształcenie i wszystkie inne możliwe formy zdobywania nowej wiedzy i umiejętności. Organizacja sama określa, które z nich są najlepsze w konkretnej sytuacji. Bardzo ważnym elementem przytoczonego punktu jest ocena skuteczności, postrzegana najczęściej jako ocena skuteczności szkoleń. ISO 45001 wymaga, aby jej wyniki były udokumentowane, lecz nie narzuca formy ani zasad jej prowadzenia. W praktyce spotyka się z kilkoma rozwiązaniami. Pierwszym z nich jest ocena ankietowa przez uczestnika szkoleń. Może ona dawać dobre rezultaty w przypadku, gdy będzie wykonana po jakimś czasie od ukończenia szkolenia. Wówczas pracownik ma możliwość zastosować w pracy wiedzę nabytą podczas szkolenia i ocenić jego skuteczność. Drugą metodą, częściej spotykaną jest ocena skuteczności szkolenia dokonana przez przełożonego pracownika. Zapis wyników oceny może być na karcie szkolenia lub na karcie kwalifikacji pracownika. Wreszcie trzecią metodą oceny skuteczności jest zaufanie zewnętrznym podmiotom oceniającym. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik uczestniczy poza firmą w szkoleniu kończącym się egzaminem kompetencji. Po zdaniu takiego egzaminu otrzymuje certyfikat lub inny dokumenty potwierdzający nabycie wiedzy i/lub umiejętności. Przykładem może być szkolenie na Pełnomocnika i Audytora wewnętrznego ISO 45001:2018, które kończy się egzaminem. Zdany egzamin uprawnia do otrzymania certyfikatu Pełnomocnika ds. ISO 45001 oraz certyfikatu Audytora wewnętrznego systemu BHP.

Choć punkt 7.2 normy ISO 45001 nie jest rozbudowany, to zawiera bardzo istotne i łatwe do przeoczenia wymagania. Znając jego treść warto popatrzyć szerokim kątem na zatrudnionych u siebie pracowników oraz ich dokumenty kompetencyjne i zastanowić się, czy na pewno:

  • wszyscy oni posiadają kompetencje wymagane przez firmę
  • czy firma posiada dowody tych kompetencji oraz
  • czy szkolenia doskonalące i inne formy podnoszenia kompetencji kończą się udokumentowaną oceną skuteczności.

Dzięki temu będziemy pewni, że ani audyt systemu BHP ani żadna kontrola nie wskażą niezgodności.

 

Masz pytania do artykułu?

Zapraszamy do kontaktu!

 

Inne artykuły z serii WYMAGANIA ISO 45001:

 

 Artykuł ten jest własnością intelektualną CONSILUM. Może być rozpowszechniany bezpłatnie wszystkim osobom i podmiotom zainteresowanym problematyką systemów zarządzania ISO, jednakże wyłączając cel komercyjny i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w tekście. Wszelkie inne rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody autora. Dozwolone jest cytowanie fragmentów materiału z podaniem źródła.