Sensem wdrożenia systemu zarządzania BHP w organizacji jest doskonalenie bezpieczeństwa poprzez odpowiedni nadzór nad zagrożeniami BHP, właściwe reagowanie na nie oraz podejmowanie dodatkowych kroków, jeśli dotychczasowe działania nie przynosiły pożądanych rezultatów.

Ryzyka i szanse w systemie zarządzania BHP

Punktem wyjścia do zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom i ludziom postronnym jest określenie co może im zagrażać. Obowiązek identyfikacji zagrożeń i radzenia sobie z nimi nie jest dla pracodawców nowy. Kodeks pracy w art. 226 od dawna wymaga przeprowadzenia i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego i większość pracodawców spełnia te wymagania. Jednak, gdy przyjrzymy się zapisom normy ISO 45001, wówczas odkryjemy, że nie tylko o takie zagrożenia w niej chodzi. W punkcie 6.1.1 normy ISO 45001 jest wyraźnie zaznaczone, że organizacja powinna identyfikować ryzyka i szanse DLA SYSTEMU BHP. Czym zatem są te ryzyka i szanse? Spójrzmy na przykłady:

Przykład 1.: „Upadek z wysokości podczas pracy na rusztowaniu” to zagrożenie związane jest bezpośrednio z wykonywaną pracą. Dotyczy ono konkretnej osoby/osób wykonujących tą pracę. Zagrożenie to ma wpływ na organizację (absencja w pracy tworzy trudności kadrowe, upadek śmiertelny skutkuje wstrzymaniem prac itd.), jednak nie jest to zagrożenie, którego wystąpienie powoduje, że system zarządzania wdrożony w firmie przestanie działać. Upadek może zdarzyć się nawet, jeśli firma podejmie wszelkie możliwe i racjonalne środki ostrożności.

Przykład 2.: „Niepilnowanie terminów badań lekarskich pracowników w medycynie pracy” to zagrożenie związane jest z zarządzaniem, z organizacją pracy. Wystąpienie tego zagrożenia ma co prawda konkretne skutki dla poszczególnych pracowników, tzn. jeśli nikt nie pilnuje terminów badań, to pracownicy mogą nie odbywać ich, co z kolei skutkuje niedopuszczeniem do pracy. Jednak zagrożenie to nie dotyczy jednego konkretnego pracownika, ani nawet grupy pracowników lecz dotyczy wszystkich pracowników. Jest to problem systemowy, mający swoje źródło w zarządzaniu firmą.

Standard ISO 45001:2018 wskazuje, że firma posiadająca wdrożony system zarządzania BHP powinna brać zarządzać zarówno zagrożeniami występującymi na poszczególnych stanowiskach pracy, jak również zagrożeniami i szansami związanymi z ogólnym działaniem systemu.

Dokumentacja oceny ryzyka i szans w systemie BHP

Zagrożenia i związane z nimi ryzyka, jak również szanse muszą być udokumentowane. W każdej firmie, nawet nie posiadającej certyfikatu ISO 45001:2015 będzie obecna dokumentacja dotycząca zagrożeń i ryzyk dla konkretnych prac. Przygotowują ją najczęściej BHP-owcy wraz z kierownikami poszczególnych komórek organizacyjnych. Wytyczne do oceny ryzyka zawodowego są zawarte w normie PN-N 18002 i w przyjętych metodologiach, np. RISC-SCORE. Podczas wykonywania oceny ryzyka zawodowego warto korzystać także z dostępnych pomocy, np. Państwowej Inspekcji Pracy - https://www.pip.gov.pl/pl/bhp/ocena-ryzyka-zawodowego/6355,ocena-ryzyka-w-pieciu-krokach.html. Po przeprowadzeniu oceny ryzyka zawodowego pracownicy są z nią zapoznawani i muszą potwierdzić to pisemnie. Natomiast nowością zarówno dla firm nieposiadający certyfikatu ISO 45001, jak też dla firm z wdrożonymi wcześniejszymi normami BHP (PN-N 18001 i OHSAS 18001) będzie ocena ryzyka dla systemu zarządzania BHP. Norma ISO 45001 nie precyzuje, w jaki sposób oceniać ryzyko ani w jakiej formie dokumentować wyniki oceny. Organizacja ma w tym względzie zupełną dowolność. Norma ISO 45001 wskazuje jednak, że w ocenie ryzyka dla systemu należy uwzględnić kwestię stron zainteresowanych, kontekstu organizacji oraz zakresu systemu zarządzania BHP. Oznacza to, że ocena ryzyka powinna być dopasowana do organizacji i wynikać z jej aktualnej sytuacji. Jeśli na przykład organizacja zatrudnia podwykonawców to w swojej ocenie ryzyka systemu BHP powinna uwzględnić związane z nimi problemu BHP. Firma bez podwykonawców nie wykaże takiego ryzyka w swojej ocenie.

Dokumentacja oceny ryzyka, niezależnie czy dotyczy ryzyka zawodowego czy systemu BHP, musi być adekwatna do bieżącej sytuacji firmy. Aktualizacji oceny ryzyka dokonuje się, gdy zmieniają się czynniki wpływające na jej wynik. W przypadku oceny ryzyka zawodowego mogą to być zmiany w sposobie wykonywania pracy, w stosowanych zabezpieczeniach lub też po wystąpieniu wypadku na danym stanowisku. Jeśli chodzi o ocenę ryzyka dla systemu to aktualizacja będzie następować, gdy zmieni się sposób prowadzenia procesu, którego ocena dotyczy lub zmienią się warunki, w jakich ten proces zachodzi. Jeśli w ciągu całego roku (lub innego przyjętego w organizacji okresu) nie nastąpi żadna zmiana w czynnikach wpływających na ocenę ryzyka to warto na wszelki wypadek dokonać przeglądu oceny, aby upewnić się, że wszystko jest nadal aktualne.

Szanse w normie ISO 45001

Szansą będzie każde zdarzenie, które może wystąpić z określonym prawdopodobieństwem i które będzie miało pozytywny skutek dla BHP w firmie. Przykładem szansy może być pozyskanie z funduszy publicznych pieniędzy na poprawę bezpieczeństwa na stanowisku pracy (np. wygłuszenie maszyny zamiast stosowania środków ochrony słuchu przez pracujących przy niej ludzi). Norma ISO 45001 nakazuje, aby tak samo jak identyfikuje i ocenia się ryzyka, tak też postępować z szansami. W związku z tym w organizacji powinna istnieć dokumentacja ze zidentyfikowanymi szansami oraz z oceną możliwości ich wykorzystania. Czasem najbardziej wartościowe szanse mogą się przerodzić w cele BHP.

 

Masz pytania do artykułu?

Zapraszamy do kontaktu!

 

Inne artykuły z serii WYMAGANIA ISO 45001:

 

 Artykuł ten jest własnością intelektualną CONSILUM. Może być rozpowszechniany bezpłatnie wszystkim osobom i podmiotom zainteresowanym problematyką systemów zarządzania ISO, jednakże wyłączając cel komercyjny i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w tekście. Wszelkie inne rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody autora. Dozwolone jest cytowanie fragmentów materiału z podaniem źródła.